Γύρω άντρες και γυναίκες, ντυμένοι κομψά, τρώνε και κάνουν ψώνια στα ακριβά μαγαζιά του υπαίθριου εμπορικού κέντρου σε μια από τις μεγαλοαστικές περιοχές της Κωνσταντινούπολης, που θα μπορούσε να είναι στην Κηφισιά ή το Ψυχικό.
Αύριο φεύγω για την Ανατολία. Γεωγραφικά είναι όλη η περιοχή από τα παραλία του Αιγαίου και της Μεσογείου μέχρι τα ανατολικά σύνορα της Τουρκίας. 756 χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα με μεγαλύτερη πόλη την Άγκυρα και μεγάλες πόλεις όπως η Σμύρνη, το Ικόνιο και το Ντιγιάρμπακιρ.
Πολιτισμικά όμως και ιδεολογικά, Ανατολία εννοείται όλη η περιοχή από την Άγκυρα μέχρι τις κουρδικές περιοχές, η «καρδιά» της συντηρητικής Τουρκίας.
Αναρωτιέμαι πόση σχέση έχει το περιβάλλον γύρω μου με την Ανατολία. Φαινομενικά καμία. Ωστόσο, αν κάτι μαθαίνει κανείς μετά από δύο δεκαετίες εδώ είναι ότι η Τουρκία δεν είναι πλέον -αν ποτέ πραγματικά ήταν- διπολική, ασπρόμαυρη.
Τις τελευταίες δυο δεκαετίες, η Περιφέρεια κατάφερε να έρθει στο Κέντρο, όπως έχει γράψει ήδη από την δεκαετία του 70 ο Τούρκος κοινωνιολόγος και λόγιος Serif Mardin: Εξήγησε ότι η τουρκική κοινωνία και πολιτική διαμορφώθηκε από τους αγώνες των Τούρκων της Περιφέρειας- επιγραμματικά θα ονομάζαμε «ισλαμιστές»- να έρθουν στο Κέντρο, να έρθουν στην εξουσία αλλά και να δώσουν το δικό τους πολιτισμικό στίγμα στην κυρίαρχη κουλτούρα, που μέχρι πρότινος ήταν μονοπώλιο των εκκοσμικευμένων και δυτικότροπων αστικών κομματιών/τάξεων, των κεμαλιστών.
Τα είκοσι χρόνια εξουσίας του ΑΚΡ έφεραν στην καρδιά της χώρας την Ανατολία, τους κώδικες της, την κουλτούρα της, ολοκληρώνοντας έτσι έναν κύκλο που είχε αρχίσει ήδη από τη δεκαετία του 50 και τον Αντνάν Μεντερές.
Αλλά οι κώδικες και η κουλτούρα της Ανατολίας, στην πορεία προς το Κέντρο μεταλλάσσονται, προσαρμόζονται στον υπόλοιπο κόσμο και στις νέες γενιές που βλέπουν τα πράγματα διαφορετικά. Το πιο ορατό παράδειγμα είναι το κεφαλομάντηλο που για δεκαετίες ήταν βασικό πεδίο μάχης ανάμεσα σε «ισλαμιστές» και «κεμαλιστές» και που σήμερα δεν ερεθίζει παρά ασήμαντες μειοψηφίες κάποιων ακραίων στις δύο πλευρές. Και ανάμεσα τους υβριδικές ταυτότητες που βρίσκονται σε μια εν εξελίξει διαμόρφωση.
Η νοτιοανατολική Ανατολία όπου ζουν οι Κούρδοι, είναι η άλλη περιοχή της Τουρκίας - η «τρίτη Τουρκία» όπως έχει διατυπώσει ο διάσημος δημοσκόπος Bekir Agirdir- που δίνει τον δικό της ρυθμό, σε διαφορετικό επίπεδο αλλά με το ίδιο σθένος. Γύρω και ανάμεσα στον Τίγρη και τον Ευφράτη, η τουρκική Μεσοποταμία.
Χωρίς να έχουν ακόμα καταφέρει να έρθουν στο Κέντρο, οι Κούρδοι διαδραματίζουν τον δικό τους ρόλο στο πολιτικό και κοινωνικό γίγνεσθαι της Τουρκίας, αποτελώντας τον Γόρδιο δεσμό, το «υπαρξιακό» ζήτημα της χώρας.
Εν όψει των επερχόμενων εκλογών, όποτε και αν διεξαχθούν, ολόκληρη η Ανατολία θα διαδραματίσει καταλυτικό ρόλο που θα κρίνει το εκλογικό αποτέλεσμα και θα διαμορφώσει την Τουρκία για την επόμενη μακρά περίοδο.
Πόσο πιστοί θα μείνουν στο ΑΚΡ και τον Ταγιπ Ερντογάν η κεντρική Ανατολία, προπύργιο του ΑΚΡ και του ΜΗΡ, αλλά και οι πληθυσμοί των «ισλαμιστών» που αν και ζουν στα μεγάλα αστικά κέντρα της δυτικής Τουρκίας , ωστόσο συγκροτούν την ταυτότητα τους από την Ανατολία; Στην εσωτερική Ανατολία, τα ποσοστά του ΑΚΡ στις εκλογές του 2018 ήταν 47,05%, παραμένοντας στο ίδιο επίπεδο σε σχέση με τις προηγούμενες εκλογές, καταγράφοντας ωστόσο μείωση σε ορισμένες περιοχές που ήταν σημαντικά προπύργια του.
Θα ψηφίσουν οι Κούρδοι στα ίδια μεγάλα ποσοστά το ΑΚΡ όπως μέχρι πρότινος ή έχουν απομακρυνθεί από το κυβερνών κόμμα; Στις εκλογές του 2018, το ΑΚΡ έλαβε 40% στη νοτιοανατολική Ανατολία, καταγράφοντας εξασθένιση κατά 6% σε σχέση με τις εκλογές του 2015. Θα συνταχθούν οι Κούρδοι με τα υπόλοιπα κόμματα της αντιπολίτευσης ή όχι;
Το KReport θα ταξιδέψει στην καρδιά της Ανατολίας ακολουθώντας μέρος δύο ποταμών: Τον Κιζίλιρμακ, το Κόκκινο Ποτάμι, ή Άλυ ποταμό των αρχαίων, που διασχίζει την καρδιά της Ανατολίας και χύνεται στην Μαύρη Θάλασσα έξω από την Μπάφρα της Σαμψούντας. Και τον Τίγρη, που διασχίζει τη νοτιοανατολική Ανατολία πριν περάσει στο Ιράκ για να καταλήξει στον Περσικό Κόλπο.
Ένα ταξίδι στην διπλή καρδιά της Τουρκίας, σε μια προσπάθεια να δει και να καταγράψει την ζωή, την κοινωνία, τις σκέψεις και τα συναισθήματα των κατοίκων τους.
Ένα οδοιπορικό σε μια Τουρκία που αλλάζει διαρκώς και πολύ γρήγορα και που παραμένει για εμάς τους Έλληνες, ουσιαστικά, μια άγνωστη χώρα, γεμάτη αντιθέσεις αλλά και αναπάντεχες συνθέσεις.
Περισσότερες πληροφορίες:
Serif Mardin. Center-periphery relations: A key to Turkish politics?
http://homes.ieu.edu.tr/aakan/center-periphery-relations.pdf
Αύριο: “Ben Anadolu cocugum” («είμαι παιδί της Ανατολίας»)
