Γράφει ο Αντώνης Παπαγιαννίδης
Είναι ενδιαφέρον να σημειώσει κανείς ότι, τις «συμπερασματικές σκέψεις» του ο Γιώργος Σταυρόπουλος – δικαστής με μακρά και πλέον η ευδόκιμη θητεία – τις καταχωρεί προσεκτικά κατανεμημένες «για το δίκαιο» και «για την δικαιοσύνη». Διότι έχει την σοφία/την προσγείωση να συνειδητοποιεί το Αριστοτέλειο «το άρχειν ήδιστον», που ακόμη πιο γειωμένα το επεξηγεί ο Ουλπιανός λέγοντας το «Quod principis placuit, legis habet vigorem» (Εκείνο που αρέσει στον ηγεμόνα, έχει ισχύ νόμου). Η προσπάθεια, η συλλογική (θα προσθέταμε) πάλη να ξεφύγει η έννοια του δικαίου από την εκάστοτε επιθυμία/βούληση/αρέσκεια του ηγεμόνα, η «αποτύπωση διατάξεων σε πέτρα, σε πάπυρο ή χαρτί» (τώρα και σε ψηφιακό υπόστρωμα…) αποτελεί πρόοδο για την ανθρώπινη συμβίωση. Είναι δίκαιο, στο οποίο υποταγόμαστε προκειμένου να μπορούμε να είμαστε ελεύθεροι» (αυτό είναι Κικερώνειο). Αυτά, ισχύουν για το δίκαιο.
Αλλά για την δικαιοσύνη….
Για την δικαιοσύνη, ο Γ. Σταυρόπουλος καταθέτει σκέψεις και πιο πικρές αλλά και πιο συγκεκριμένες. Από την μια, «η πολιτική εξουσία κατισχύει συχνά, σε αγαστή συνεργασία με τους οικονομικά ισχυρούς […] ακόμη και τη δικαιοσύνη την χρησιμοποιεί σε περιπτώσεις που δεν θέλει ή δεν μπορεί να λύσει δύσκολα, ακόμη και πολιτικά, ζητήματα». Και ακόμη «η δικαιοσύνη μέσα στους αιώνες υπήρξε και αυτή θύμα των εκάστοτε πολιτικών εξελίξεων ή σκοπιμοτήτων». Προσοχή όμως, γιατί η τάση υπερεπέκτασης κάθε εξουσίας «συμβαίνει ενίοτε και με την ίδια την δικαιοσύνη» όσο κι αν αυτή «διστάζει να παίρνει πολλές πρωτοβουλίες «εισπήδησης» στον χώρο των άλλων εξουσιών». Ενώ και – δικαστής μιλάει, εδώ! – «υπάρχουν περιπτώσεις που οι ίδιοι οι δικαστές, με την συμπεριφορά τους, προσβάλλουν την δικαιοσύνη που έχουν ορκισθεί να προστατεύσουν».
Είπαμε μόλις ότι μιλάει δικαστής. Και μάλιστα άνθρωπος που αφυπηρέτησε ως επίτιμος Αντιπρόεδρος του Συμβουλίου Επικρατείας, δηλαδή του διαχρονικά λιγότερο έκθετου σε κριτική – δεν είναι πρέπουσα η διατύπωση, είναι όμως ακριβής… – δικαστηρίου της ελληνικής πραγματικότητας. Και που βρέθηκε να έχει προεδρεύσει του ΑΕΔ/Ανώτατου Ειδικού Δικαστηρίου να έχει ηγηθεί δικαστικών Ενώσεων και φορέων προστασίας των ανθρώπινων δικαιωμάτων, ακόμη να έχει λειτουργήσει και ως υπουργός Επικρατείας στην Κυβέρνηση Παπαδήμου. Οπότε, στον σύντομο αυτό τόμο, εκείνο που κατατίθεται από μέρους του είναι το καταστάλαγμα μιας ζωής/μιας πορείας. Ενώ δε αρχικά παρουσιάζεται ως συνοπτικό ιστορικό αφήγημα, για να φθάσει στα τόσο επιδραστικά χρόνια των κυβερνήσεων Βενιζέλου αλλά και στις σκοτεινές περιπέτειες της Επταετίας, ουσιαστικά λειτουργεί ως αναστοχασμός του «πώς βρεθήκαμε εδώ».
Όταν δε, για να ξαναγυρίσουμε στις καταληκτικές σκέψεις του Γ. Σταυρόπουλου, τον ακούμε να αναφέρεται στην πάγια άρνηση της απαίτησης για δίκαιη δίκη που αποτελούν οι «απίστευτες καθυστερήσεις» στην απονομή της δικαιοσύνης, αλλά και στην έλλειψη της επαρκούς εκπαίδευσης του δικαστή, ή και στο «πνεύμα συντεχνιακής επιείκειας» που δεν λείπει μεταξύ δικαστικών οσάκις προκύπτει πρόβλημα, αξίζει/χρειάζεται να ανακαθίσουμε.
Και να σκεφθούμε ποια βιώματα τον έκαναν (τον υποχρέωσαν;) να καταθέσει παρόμοιες σκέψεις. Πολύπαθη όντως η πορεία και του δικαίου, και της δικαιοσύνης…