Γράφει ο Ίων Σιώτης (*)
Τέλη του 2019, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κηρύσσει «ευρωπαϊκή και παγκόσμια κατάσταση έκτακτης ανάγκης για το κλίμα και το περιβάλλον» και ζήτα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή :
- Να διασφαλίσει ότι όλες οι προτάσεις της είναι ευθυγραμμισμένες με το στόχο για συγκράτηση κάτω από 1,5 βαθμό Κελσίου.
- Να διασφαλίσει ότι η ΕΕ θα μειώσει τις εκπομπές κατά 55% έως το 2030 ώστε να καταστεί κλιματικά ουδέτερη έως το 2050.
- Να απευθύνει έκκληση για παγκόσμια μείωση εκπομπών στις θαλάσσιες και αεροπορικές μεταφορές.
Τέλη του 2020, η Οικονομική Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για την Ευρώπη (UNECE) διαπιστώνει ότι, με βάση το γεγονός ότι η παραγωγή ενέργειας ευθύνεται για το 75% των ανθρωπογενών εκπομπών CO2, οι παραπάνω στόχοι δεν είναι εφικτοί χωρίς μια εκ βάθρων αναθεώρηση του παγκόσμιου συστήματος παραγωγής ενέργειας.
Συγκεκριμένα η έκθεση του UNECE προτείνει:
- Υιοθέτηση ίσων όρων ανταγωνισμού για όλες τις τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών άνθρακα.
Η απαλλαγή της παραγωγής ενέργειας από τον άνθρακα είναι ένα σημαντικό εγχείρημα που θα απαιτήσει την ανάπτυξη όλων των διαθέσιμων τεχνολογιών χαμηλών εκπομπών άνθρακα, συμπεριλαμβανομένης της πυρηνικής ενέργειας.
- Παροχή θετικών, μακροπρόθεσμων κινήτρων για νέα ανάπτυξη πυρηνικής ενέργειας.
Οι συνεπείς πολιτικές και τα σαφή πλαίσια αγοράς θα επιτρέψουν επενδύσεις σε νέα έργα πυρηνικής ενέργειας και θα στηρίξουν σταθερές αλυσίδες ενεργειακού εφοδιασμού.
- Επιτάχυνση της ανάπτυξης και εγκατάστασης SMR (Small Modular Reactor-Μικρός αρθρωτός/ευέλικτος αντιδραστήρας) και άλλων προηγμένων τεχνολογιών αντιδραστήρων.
Η τεχνική, οικονομική και κανονιστική υποστήριξη είναι ουσιαστικής σημασίας για την ανάπτυξη και την εμπορευματοποίηση νέων πυρηνικών τεχνολογιών. Προώθηση της διεθνούς εναρμόνισης του πλαισίου αδειοδότησης πυρηνικών αντιδραστήρων.
- Εξασφάλιση της μακροπρόθεσμης λειτουργίας των υφιστάμενων πυρηνικών σταθμών.
Η μακροπρόθεσμη λειτουργία των υφιστάμενων πυρηνικών σταθμών, με σεβασμό των παραμέτρων ασφάλειας και οικονομίας, θα αποτρέψει τις περιττές εκπομπές CO2 και θα μειώσει το κόστος της ενεργειακής μετάβασης.
- Αξιολόγηση των πλεονεκτημάτων της χαμηλού κόστους χρηματοδότησης έργων πυρηνικής ενέργειας.
Οι ταξινομήσεις πράσινων επενδύσεων θα πρέπει να βασίζονται σε επιστημονικές και τεχνολογικά ουδέτερες μεθοδολογίες. Οι διεθνείς τραπεζικοί οργανισμοί και τα διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα θα πρέπει να εξετάσουν τα πυρηνικά έργα ως μέρος των βιώσιμων δανειοδοτικών τους δραστηριοτήτων.
Τέλη του 2021, «η Ευρωπαϊκή Ένωση καταρτίζει σχέδια για να χαρακτηρίσει μερικές επενδύσεις στο φυσικό αέριο και στην πυρηνική ενέργεια ως «πράσινες» επενδύσεις μετά από μία μάχη ενός έτους μεταξύ των κυβερνήσεων, σχετικά με τον καθορισμό των επενδύσεων, οι οποίες είναι πραγματικά φιλικές προς το περιβάλλον.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένεται να προτείνει κανόνες μέσα στο μήνα, σχετικά με τα κριτήρια που θα καθορίζουν ποιες επενδύσεις φυσικού αερίου, αλλά και πυρηνικής ενέργειας θα συμπεριληφθούν στην σχετική ταξινόμηση της ΕΕ για τη χρηματοδότηση περιβαλλοντολογικά βιώσιμων επενδύσεων. Πρόκειται για μία λίστα οικονομικών δραστηριοτήτων και περιβαλλοντολογικών κριτηρίων, που θα πρέπει να τηρούνται ώστε οι σχετικές επενδύσεις να χαρακτηριστούν ως πράσινες επενδύσεις…» (Καθημερινή/01-01-2022)
Και όπως ήταν αναμενόμενο οι παραπάνω πρωτοβουλίες της ΕΕ προκαλούν εντονότατες αντιδράσεις. Η πρόταση των Βρυξελλών η οποία θα διευκολύνει την διοχέτευση δισεκατομμυρίων ευρώ σε πράσινες ενεργειακές επενδύσεις, ενδεχομένως και πυρηνικές, βρίσκει αντιμέτωπους τη Γερμανία, την Αυστρία και το Λουξεμβούργο που αντιδρούν στα σχέδια των Βρυξελλών να ταξινομήσει την πυρηνική ενέργεια ως βιώσιμη τεχνολογία στο νέο σύστημα σήμανσης της ΕΕ για τις πράσινες επενδύσεις. Ο Γερμανός υπουργός Οικονομίας Ρόμπερτ Χάμπεκ, ο οποίος είναι μέλος του κόμματος των Πρασίνων στον κυβερνητικό συνασπισμό της χώρας, δήλωσε: «Είναι αμφίβολο εάν αυτό το πράσινο ξέπλυμα θα βρει καν αποδοχή στην χρηματοπιστωτική αγορά» και προσθέτει «Κατά την άποψή μας, δεν υπήρχε ανάγκη για αυτή την προσθήκη στους κανόνες ταξινόμησης».
Πόσο θα κρατήσει η αντίδραση αυτή ; Ο καιρός θα δείξει αλλά εν τω μεταξύ ας προετοιμαζόμαστε για «κολοτούμπα» των Γερμανών και Αυστριακών Πρασίνων υπό την πίεση του ραγδαία αυξανόμενου ενεργειακού κόστους που, μεταξύ άλλων, οφείλεται στις ουτοπικές και ανέφικτες πολιτικές ταχείας απανθρακοποίησης χωρίς ρεαλιστική μεταβατική περίοδο. Όσο για την Ελλάδα, δεν βαριέσαι, θα αγοράζουμε «πράσινη» πυρηνική ενέργεια από τη γείτονα χώρα…
(*) O Ίων Σιώτης είναι φυσικός, διετέλεσε πρόεδρος και διευθυντής του ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΥ και πρόεδρος του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών