Του Θοδωρή Κούβακα

Τις μέρες λίγο πριν και αμέσως μετά τα Χριστούγεννα, όταν οι διεθνείς αγορές βρίσκονται σε λήθαργο, ο πρόεδρος Ερντογάν «έκαψε» και τα τελευταία συναλλαγματικά διαθέσιμα της κεντρικής τράπεζας της Τουρκίας για να στηρίξει τη λίρα, που είχε φτάσει στις 18,40/δολ. -απώλειες 60% μέσα στο 12μηνο. Μόνο για τον Δεκέμβριο εκτιμάται ότι οι παρεμβάσεις κόστισαν 13,5 δισ. δολ. ενώ άλλα 100 δισ. δολ. είχαν θυσιαστεί νωρίτερα το 2021 (εδώ). Στο τέλος του έτους, τα διαθέσιμα (εκτός swap) ήταν αρνητικά, περίπου μείον 6 δισ. δολάρια. 

Η μαζική παρέμβαση στις υποτονικές αγορές των ημερών και ένα σχέδιο που ανακοίνωσε ο πρόεδρος Ερντογάν για εγγύηση των αποταμιεύσεων σε λίρες, βάσει της συναλλαγματικής ισοτιμίας την ημέρα της κατάθεσης, επέτρεψαν την πρόσκαιρη ενίσχυσή της στις 10,90/δολ. Μέσα στις επόμενες δέκα μέρες η λίρα υποχώρησε πάλι, αργά αλλά σταθερά στις 13,80/δολ. Με τον πληθωρισμό να βρίσκεται (επισήμως…) στο 36% και τα ονομαστικά επιτόκια να μειώνονται, δεν φαίνεται πώς θα μπορούσε να αποτραπεί η συνέχιση της πτώσης της ισοτιμίας. 

Η κυβέρνηση Ερντογάν «κατάσχει» τώρα και το συνάλλαγμα των εξαγωγικών επιχειρήσεων για να συνεχίσει τον «οικονομικό ανταρτοπόλεμο» που άνοιξε με τους αόρατους διεθνείς εχθρούς της. Υποχρέωσε όλες τις εξαγωγικές εταιρείες να πωλούν στην κεντρική τράπεζα το 25% των εσόδων τους σε ξένα νομίσματα, μετατρέποντάς τα σε λίρες. Την ίδια τύχη θα έχει αναγκαστικά και όλο το συνάλλαγμα από την πώληση ακινήτων σε αλλοδαπούς, εδώ.  

Προφανώς η κυβέρνηση Ερντογάν χρειάζεται το συνάλλαγμα της πραγματικής οικονομίας και των αποταμιεύσεων ώστε να έχει περιθώριο να στηρίζει τη λίρα. Χωρίς συνάλλαγμα για να καλύψουν οι εταιρείες τις διεθνείς τους υποχρεώσεις και προμήθειες, όμως, είναι βέβαιο ότι οι εξαγωγές θα γίνονται διαρκώς δυσκολότερες. 

Με το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών να παρουσιάζει πλεόνασμα μόλις 3,6 δισ. δολ. τον περασμένο Οκτώβριο, παρ’ όλο που οι τουρκικές εξαγωγές αυξήθηκαν 35% σε 225 δισ. δολ. για το όλο το 2021, η πιθανότερη εξέλιξη είναι η -αργά ή γρήγορα- προσφυγή σε κάποιο πρόγραμμα του ΔΝΤ. Εκτός αν ο πρόεδρος Ερντογάν προτιμήσει να ακολουθήσει την τακτική όλων των προκατόχων του που βρέθηκαν σε δεινή θέση στο εσωτερικό και αποφασίσει να εξάγει το πρόβλημα. Μια «εθνικού χαρακτήρα» κρίση, με όποια γειτονική χώρα θεωρεί ότι έχει λιγότερα περιθώρια αντίδρασης, δεν φαίνεται εξαιρετικά πιθανή, αλλά ούτε μπορεί να αποκλειστεί, ιδίως αν τα σχέδια Ερντογάν περιλαμβάνουν προσφυγή σε πρόωρες εκλογές.