Γράφει ο Αντώνης Παπαγιαννίδης
Κάτι με τις προσυνεδριακές αναζητήσεις στον ΣΥΡΙΖΑ (που δεν τα κατάφερε τελικά να προσδέσει στην λογική του το -Προοδευτική Συμμαχία), κάτι με τις εσωκομματικές εκλογές στο ΠΑΣΟΚ (που σιγά-σιγά απεκδύεται το ενοχικό ένδυμα του ΚΙΝΑΛ), η συζήτηση για την Κεντροαριστερά επανέρχεται στο προσκήνιο.
Καθώς δε το τωρινό σύστημα διακυβέρνησης από την Ν.Δ., με την Μητσοτακική της συνιστώσα να μην είναι μεν αναγκαστικά η βαρύτερη αλλά – λόγω πρωθυπουργοκεντρικής παράδοσης στην Ελλάδα της Μεταπολίτευσης – να δίνει τον τόνο με την ανάδειξη κεντρώων αντανακλαστικών παρ’ όλη την ενσωμάτωση στοιχείων παραδοσιακής, ου μην αλλά και σκληρής/ακραίας Δεξιάς, η αναζήτηση από την Κεντροαριστερά της αριστεράς της αγκύρωσης καταλήγει ζήτημα επιβίωσης. Αν, δηλαδή, είναι να ξαναπαρατηρηθεί ως αληθινή εναλλακτική με λογική διαφορετική από εκείνην του «ώριμου φρούτου».
Και στην μεν πλευρά του ΚΙΝΑΛ/ΠΑΣΟΚ, θα γίνουν τώρα μετά την κάλπη της 5ης/12ης Δεκεμβρίου οι διεργασίες αναζήτησης ταυτότητας και πολιτικού στίγματος υπό την νέα ηγεσία: Η απλή αντι-ΣΥΡΙΖΑ προσέγγιση της εκδοχής Λοβέρδου έμεινε πίσω, με τον Νίκο Ανδρουλάκη (ο οποίος τελικά επεκράτησε ξεκάθαρα) να φροντίζει ήδη από την πρώτη Κυριακή να ξεκινάει ευχαριστώντας «τους προοδευτικούς πολίτες» που είχαν έρθει στην κάλπη και την παραμονή της δεύτερης να ζητά αυτούς ακριβώς να στεγάσει, τον δε Γιώργο Παπανδρέου να επαναφέρει σταθερά κι αυτός το μοτίβο των προοδευτικών ψηφοφόρων, δείχνοντας ότι ο όρος του προοδευτικού είναι στο κέντρο της στόχευσής τους.
Όμως από την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ, όπου κατασταλάζει η συνειδητοποίηση ότι η «πρώτη φορά Αριστερά στην εξουσία», αν είναι να έχει μέλλον πέραν της διαμαρτυρίας, χρειάζεται να επανεφεύρει ακριβώς την σύνδεση των δύο (Αριστεράς ΚΑΙ εξουσίας), η μετά το 2019 αμηχανία έρχεται να αναμετρηθεί με την απαίτηση ανάδειξης πολιτικού νοήματος. Το οποίο να επανασυνδέει την εμπειρία της διεκδίκησης και ύστερα της άσκησης της εξουσίας, με την τωρινή/άμεση ανάδειξη του τι είναι «Αριστερά». Τώρα -όχι σ’ ένα οποιοδήποτε παρελθόν.
Σ’ αυτήν την ανάγκη έρχεται, με το ιδιότυπο αυτό βιβλίο, να ανταποκριθεί ο Ευκλείδης Τσακαλώτος. Ο οποίος δείχνει να έχει ενσωματώσει το δίδαγμα ότι η πορεία προς την πολιτική δεν οδηγείται από μια αφηρημένη συνείδηση, αλλά από το πώς η συνείδηση αυτή καθορίζεται από το κοινωνικό είναι. Έτσι, λοιπόν, και ο ίδιος δεν ακολούθησε π.χ. την επιλογή να γίνει αρθρογράφος στο «Βήμα», μέλος του ΣΟΕ ή υπεύθυνος του ΚΕΠΕ (όλα αυτά στην οκταετία Σημίτη), όπως επίσης απέφυγε να μείνει σε ρόλο «αριστερού μαϊντανού» ή/και απλού θεατή του Τρίτου Δρόμου. Με αυτές του τις επιλογές – όπως αφοπλιστικά τις καταγράφει – λοιπόν, βρέθηκε να συμμετέχει και στα γεγονότα της αμφισβήτησης των πρώτων Μνημονίων από τον ΣΥΡΙΖΑ και εν συνεχεία στην προσπάθεια διακυβέρνησης μετά το 2015.
Κάνει την επιλογή, λοιπόν, να δώσει υπό την μορφή Πολιτικού Ημερολογίου – μορφή την οποία υπερασπίζεται και θεωρητικά, ως αποτύπωση της στιγμής που κρίνεται εν συνεχεία στον χρόνο! – το πώς μορφοποιείται η πολιτική του ανάγνωση των πραγμάτων. Και, σε μια σειρά καταθέσεων, να βλέπει πώς του προέκυψε η αντιπαράθεση με την αρχική πολιτική των Μνημονίων (αυτά είναι τα «Παλιά Ημερολόγια» του 2012-13), ενώ σε μια άλλη σειρά όχι απλώς εκτενέστερη αλλά και βαρύτερη , να αναμετράται στην ουσία με την άσκηση πολιτικής από τον ΣΥΡΙΖΑ – όπως αυτή αντικατοπτρίζεται σε όσα ακολούθησαν με την κυβέρνηση Μητσοτάκη (αυτό είναι το Ημερολόγιο 2019-2021, όπως συμπληρώνεται και από κείμενα/παρεμβάσεις της ίδιας εποχής – από συνέντευξη στην «Εποχή» για το τι μπορεί να σημαίνει αλλαγή μοντέλου στην νέα πραγματικότητα και στην ποιότητα της άσκησης εξουσίας μέχρι τοποθέτηση σε συζήτηση στην Ιταλία για τον Γκράμσι). Στην ουσία εκείνο που κάνει ο Ευκλείδης Τσακαλώτος – ο «Euclid» όπως έγινε γνωστός στους διαδρόμους των Βρυξελλών και το Eurogroup τις πιεστικές εποχές του ύστερου 2015 και του 2016 – είναι να επιτρέψει στον αναγνώστη να δει τι τον συναρπάζει, τι τον οδηγεί στην άσκηση πολιτική.
Όπως παρατηρεί εισαγωγικά η Μάρω Δούκα (άλλη ιδιοτυπία κι αυτή, να εισάγει/παρουσιάζει έναν πρώην υπουργό Οικονομικών, με αρχικές σπουδές PPE/Φιλοσοφία, Πολιτικές Επιστήμες και Οικονομικά στην Οξφόρδη, με διδακτορικό σε μαρξιανά Οικονομικά και με κατάληξη να συνεδριάζει στο Eurogroup, η συγγραφέας της «Αρχαίας Σκουριάς» ή του «Τίποτε δεν χαρίζεται…»), ο Τσακαλώτος «έχει την έγνοια και το ενδιαφέρον του πολιτικού που προσπαθεί μέσα από την δική του ανησυχία να δει διαχρονικά και να ορίσει παραμυθητικά την εποχή του». Με κουλτούρα της δημόσιας σφαίρας, με διάλογο και ανταλλαγή απόψεων -φυτά που δεν προκύπτουν αυτοφυή στην γη της σύγχρονης Ελλάδας. Το πώς θα περιγραφεί μια «εναλλακτική οικονομική και κοινωνική πολιτική πρόταση» που δεν θα εκτροχιάζεται από την τωρινή/κρατούσα ισορροπία δυνάμεων σε ΕΕ και Ελλάδα, ισοδυναμεί με το «να αρχίσουν οι άνθρωποι να σκέφτονται διαφορετικά απ’ ό,τι κατά το παρελθόν».
Βέβαια στην Ελλάδα όπου ζούμε όλα καταλήγουν σε πρόσωπα. Η προσέγγιση του «κόκκινου σακιδίου» δείχνει λοιπόν ότι μπορεί στον ΣΥΡΙΖΑ όλα να δομούνται γύρω από τον Αλέξη Τσίπρα, πλην η διαμόρφωση ενός πειστικού αύριο θα χρειαστεί και άλλου τύπου, αναστοχαστικές αναζητήσεις. Από πρόσωπα του τύπου Τσακαλώτου.
Και πάντως, κάποια στιγμή, θα χρειαστεί κάποιος να ανασύρει, να μελετήσει και να «γράψει» την διαδρομή που υποχρεώθηκε να κάνει το ευρωπαϊκό πολιτικό σύστημα προκειμένου – πέρα από στερεότυπα και απλουστεύσεις – να μπορέσει να φιλοξενήσει την οικονομική και διαπραγματευτική προσέγγιση των χρόνων των Μνημονίων – κυρίως, δε, αποξενωτικά για τους Ευρωπαίους – του ΣΥΡΙΖΑ. Εκεί που ήταν ο πυρήνας της διαπραγμάτευσης, στο Eurogroup (δηλαδή στον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε) με την καίρια φάση του 2011-13 (από ελληνικής πλευράς, διαδοχικά, ο κυριαρχικός πολιτικά Βαγγέλης Βενιζέλος και ο πολιτικότατος τεχνοκράτης Γιάννης Στουρνάρας) και στην συνέχεια στην αποφασιστική στροφή του 2015-16 (με την φιγούρα του εσωτερικευμένου ναρκισσισμού του Γιάνη – ένα «ν» – Βαρουφάκη να την διαδέχεται εκείνη του – συντάκτη του «Πολιτικού Ημερολογίου» – Ευκλείδη Τσακαλώτου), οι Ευρωπαίοι είχαν μια ιδιότυπη εμπειρία από την ελληνική πολιτική τάξη και όσους στρατεύθηκαν σ’ αυτήν. Άμα τυχόν διαβάσουν κάπως το Κόκκινο Σακίδιο θα τους ξεκαθαρίσουν αρκετά. Όχι δε μόνον της τελευταίας φάσης, εκείνης του Euclid…