Του Αντώνη Παπαγιαννίδη
Παλιά, την εποχή που οι πρέσβεις οι οποίες αποστέλλονταν σε δύσκολες αποστολές στο εξωτερικό – τότε που οι ministres extraordinaires et plénipotentiaires αντιστοιχούσαν ως λειτουργία στον ηχηρό αυτό τίτλο, με διακριτική ευχέρεια για χειρισμούς και δεσμεύσεις… – κατά την επιστροφή τους υπήρχε ένα κάποιο σασπένς. Τι είχε ακριβώς συζητηθεί ; Τι μηνύματα είχαν κατορθώσει να περάσουν; Τι ανταπόκριση είχε υπάρξει; Σε πολύ φορτισμένες περιόδους ή/και περιοχές του κόσμου, οι ίδιοι οι πρέσβεις είχαν κάποιαν ανησυχία για το κεφάλι τους : Mην ξεχνούμε ότι γενικώς οι άγγελοι κακών ειδήσεων ουδέποτε καλοτύχισαν. Όμως , ούτως ή άλλως τα πράγματα κρίνονταν από την τελική έκβαση των πραγμάτων.
Το ενδιαφέρον να σημειωθεί είναι ότι και σήμερα, στην εποχή των ολοκληρωμένων άμεσων επαφών, των διαπραγματεύσεων μέσω Zoom, των αστραπιαίων επαφών “μ’ ένα Skype”, των με υψηλή προστασία εμπιστευτικότητας τηλεφωνημάτων κορυφής (θυμηθείτε την «στενή προσωπική σχέση που έχει δημιουργηθεί ανάμεσα στον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και τον Πρόεδρο Αλ Σίσι» κατά τον Νίκο Δένδια, σε αναφορά με τις τηλεφωνικές επικοινωνίες Μητσοτάκη-Αλ Σίσι και Νίκου Δένδια – Σαμέχ Σούκρι της περασμένης βδομάδας), υπάρχει η ίδια η αίσθηση σασπένς. Και η αναζήτηση του «τι τρέχει;».
Θα χρειαστεί, τις εβδομάδες που έρχονται, περισσή ψυχραιμία στην ελληνική κοινή γνώμη και στην δημόσια συζήτηση για όσα ακολουθούν. Ασφαλώς ψυχραιμία θα χρειαστεί και στην πολιτική σκηνή, όμως επειδή τα πράγματα έχουν σοβαρέψει – ακριβέστερα: επειδή συνειδητοποιήθηκε, κάπου μεταξύ #MeToo, Πανεπιστημιακής Αστυνομίας και «έξυπνων μέτρων» για την πανδημία, ότι κάτι σοβαρό τρέχει «εκεί έξω» – οι προκλήσεις για την πολιτική τάξη ενδιαφέρουν λιγότερο, η ισορροπία στην κοινή γνώμη είναι το κρίσιμο μέγεθος.
Εδώ, όμως, η εύκολη άποψη, ότι η μυστική διπλωματία είναι κάτι το εσφαλμένο και επικίνδυνο, έρχεται να συνδυαστεί με το πολύπλοκο των ζητημάτων και την (παραδοσιακή…) μηντιακή υπεραπλούστευση. Οπότε η λογική απαίτηση προκειμένου να δείξει η κοινή γνώμη ψυχραιμία και να δώσει στήριξη στους χειρισμούς – η απαίτηση διαφάνειας και επεξήγησης: Σ’ αυτό αναφερόμαστε – συναντά σημαντικά εμπόδια. Γι’ αυτό, όσο θα κατασταλάζει το κλίμα μετά την επιστροφή Νίκου Δένδια από το ταξίδι-αστραπή σε Κάϊρο και Λευκωσία, όσο θα πλησιάζουμε στην σύνοδο της Κορυφής της ΕΕ «27» στις 25/26 Μαρτίου για την Ευρωπαϊκή στάση απέναντι στην Τουρκία, όσο θα ξεκαθαρίζει (ό,τι κι αν σημαίνει ο όρος) το έδαφος για την άτυπη 5μερή+1 του Απριλίου για το Κυπριακό, τόσο θα χρειαστεί μια ασυνήθιστη ισχυρή δόση υπευθυνότητας και διαφάνειας. Ασυνήθιστα ισχυρή δόση για τα Ελληνικά (Ελλαδικά, για την ακρίβεια, η Κύπρος θα έχει τα δικά της βάσανα) πολιτικά μας πράγματα.
Οι καθησυχαστικές δηλώσεις Δένδια για τις Ελληνοαιγυπτιακές σχέσεις, «σχέσεις εγκάρδιες, στενότατες», και για το θέμα του Οικοπέδου 18 της προκήρυξης για την αιγυπτιακή αναζήτηση υδρογονανθράκων (Egy-Med-18), που η Άγκυρα είχε σπεύσει να χαιρετίσει ως προάγγελο χάραξης ΑΟΖ-Τουρκίας-Αιγύπτου, και ο χαρακτηρισμός του ως «τεχνικό θέμα, το οποίο κατ’ ουσίαν έχει επιλυθεί», δεν τελειώνουν το ζήτημα. Η δε προσπάθεια Δένδια να στραφεί το ενδιαφέρον στην προσπάθεια ανοίγματος της Ελλάδας προς τον Αραβικό Σύνδεσμο – όπου επικρατεί δυσανασχέτηση έναντι της Άγκυρας – απετέλεσε φιλότιμη απόπειρα να φύγει η μπάλα προς την εξέδρα.
«Κάτι» κινήθηκε διαφορετικά από τις προβλέψεις της επίσημης Ελλάδας στην Ανατολική Μεσόγειο. «Κάτι» θα προσδιοριστεί και μετά την (πρώτη επίσημη Υπουργική) Σύνοδο του EastMed Gas Forum στο Κάιρο, ενώ ήδη καταγράφεται πιο θετικά/συγκεκριμένα η υπογραφή του MOU Ισραήλ-Κύπρου-Ελλάδας για τον EuroAsia Interconnector (ηλεκτρινή ενέργεια). Αυτή η έντονη κινητικότητα, όπου το τεχνικό/οικονομικό βρίσκεται στενά διασυνδεδεμένο με το γεωπολιτικό, αν αφεθεί να εξελίσσεται με ένα πέπλο ασάφειας, θα ανεβάζει συνεχώς προβλήματα κατανόησης.
Ήδη, η συζήτηση για προωθημένες συζητήσεις για μελέτη ενδεχόμενης εναλλακτικής διόδευσης του φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου μέσω Αιγύπτου (τού, ούτως ή άλλως, βασικού ενεργειακού παίκτη στην περιοχή) και με κάθετη διάσχιση της Μεσογείου προς Ελλάδα/ΕΕ αντί τις οριζόντιας όδευσης του EastMed Ισραήλ-Κύπρου-Ελλάδας (που θα έτεμνε την διεκδίκηση Τουρκικής ΑΟΖ ανατολικά της Ελληνοαιγυπτιακής χάραξης ΑΟΖ στον 28ο μεσημβρινό) έχει δημιουργήσει σοβαρές αναταράξεις στην Κύπρο. Όση εκτόνωση κι αν υπήρξε με την επίσκεψη Δένδια στην Λευκωσία.
Όταν ο Νίκος Δένδιας είχε μιλήσει για την συμφωνία Ελλάδας-Αιγύπτου στην Βουλή, όπου τέθηκε το ζήτημα της μειωμένης επήρειας της Κρήτης στην χάραξη ΑΟΖ, μετά την (εντελώς διαφορετικής κλίμακας!) μειωμένη επήρεια των Διαπόντιων Νήσων και των Στροφάδων με την συμφωνία Ελλάδας-Ιταλίας, δεν διέψευσε αλλ’ είχε παρακαλέσει να μην γίνεται αυτή η συζήτηση δημόσια διότι αυτό βλάπτει. Η έκκληση εκείνη βρήκε κάποιαν ανταπόκριση. Τώρα, που η αντίστοιχη συζήτηση μεταφέρεται εκείθεν του 28ου μεσημβρινού και αφορά κυρίως το Καστελόριζο, χρειάζεται να βρεθεί μια γλώσσα όχι με ξόρκια, αλλά με προσγειωμένη ευαισθησία.
Πρόκειται συνολικά – μαζί με τις καημένες τις διερευνητικές – για ναρκοπέδιο υψηλού κινδύνου. Όχι δηλαδή πως αυτό απεθάρρυνε π.χ. τον Δημήτρη Αβραμόπουλο να δηλώσει (γενικώς) παρών σ’ αυτήν την συγκυρία.